Atatürk, 1931 yılı 21 Temmuzunda İstanbul’a gelmişti. İstanbul’da 2 ay kalacaktı. O günlerde Zonguldak kömür madenelrinin ileri bir düzeyde işletilmesi bahis konusudur. Başbakan İsmet İnönü, Meclis’te: "Kömür meselesini bütün memleket için büyük bir dava telakki ediyoruz" diyordu. Atatürk, Zonguldak Maden Ocaklarını yerinde görmek ister. İstanbuldayken, 26 Ağustos 1931 sabahı erkenden Ertuğrul Yatı ile Zonguldak’a doğru hareket eder. Yanında, o zamanlar İş Bankası Genel Müdürü olan Celal (Bayar), Afyon Milletvekili Ruşen Eşref (Ünaydın), Gazientep Milletvekili Kılıç Ali, Aydın Milletvekili Reşit Galip, Sinop Milletvekili Recep Zühdü, Genel Sekreter Tevfik (Bıyıklıoğlu), Özel Kalem Müdürü Hasan Rıza (Soyak), Başyaver Rusuhi de vardır.

26 Ağustos sabahı, saat 9.05’te Ertuğrul yatı uzakta görünür ve yat limana girerken toplar atılır. Atatürk’ün Zonguldak’a geleceği daha önce Zonguldak Valiliğine duyrulmuştur. Sandallarla denize açılan Zonguldaklılar Ertuğrul Yatı’nın etrafında büyük tezahüratta bulunurlar, Atatürk de onları elindeki şapkasıyla selamlar. Zonguldak valisi Arif Bey , “Mahmut Şevket Paşa Vapuru”yla şehre gelmiş olan Zonguldak milletvekili Rıfat Bey ile Zonguldak’ın diğer milletvekilleri Hasan Karabacak ve Esat Çakmakkaya, Zonguldak belediye başkanı Dr. Nihat Arkat , Halk Partisi il başkanı vekili Halim Cavit Bey, Ahmet Bey, maden genel müdürü vekili Bedri Hüsnü, Zonguldak gazetesi başyazarı Akın Karauğuz ve diğer kişilerden oluşan heyet bir motorla Atatürk’ü karşılamak için, Ertuğrul yatına gider. Bir süre sonra Atatürk ve yanındakiler yattan motora binerek iskeleye doğru hareket ederler. Bu sırada denizdeki bütün gemiler düdük çalarak Atatürk’ü selamlarlar.

Atatürk, saat 11.30’da halılarla döşenmiş olan merdivenlerden E.K.İ’nin iç limanındaki iskelesine (şimdiki maden mühendisleri odası lokali yanı) çıkmıştır. İskelede kendisini karşılayanların içtenlikle ellerini sıkmıştır. Merdiven başında ise Ayten Basri adlı bir kız çocuğu, "Hoş geldin, Gazi babamız!” diyerek elindeki çiçek demetini takdim etmiştir. Atatürk, çiçek demetini memnuniyetle alarak küçük kızın yanağını okşamıştır.

Atatürk, karşılama töreninden hemen sonra, Vali Arif Bey’in otomobiline binerek doğruca Üzülmez kömür ocakları bölgesine, Türk-İş ocaklarına gider, burada biraz dinlenir ve öğle yemeğini yer. Ardından İş bankası genel müdürü Celal Bey’le Türk-İş şirketi müdür yardımcısı Kazım Taşkent Bey ve diğer ilgili kişiler tarafından harita üzerinde kömür havzası hakkında verilen açıklamaları dinler, havzayı inceler ve ocaklara iner. Atatürk, ayrıca Zonguldak kömür havzasındaki kömür üretim durumu ve kömür işçisinin yaşamıyla da yakından ilgilenir.

Zonguldak kömür havzasında gerçekleştirilen incelemelerini tamamladıktan sonra, "Zonguldak’ın derin toprakları altında, bütün Türkiye’yi ihya edecek bir servet yatıyor, bu ziyaretten ve aldığım bilgiden çok memnun oldum" der. Atatürk, saat 15.00’te Üzülmez kömür ocakları bölgesinden kömür treniyle ayrılır, çarşı içinden geçerken halkın alkışları ve maden işçilerinin “Yaşa, varol!” haykırışları arasında vilayete döner.

Saat 15.30’da Zonguldak’a döner. Zonguldaklıların bir gece kalmalarını istemerine rağmen, Atatürk, bazı önemli işleri dolayısıyla İstanbul’a dönmek zorunda olduğunu söyledikten sonra:

-Zonguldak’ın derin toprakları altındaki altındaki maden serveti ne kadar kıymetli ise, bizim nazarımızda Zonguldak ta o kadar çok kıymetli bir vilayetimizdir. Samimi hislerinize çok teşekkür ederim, diye ilave eder.

Atatürk, yine motorla Ertuğrul Yatına geçer. Ertuğrul Yatı saat 16 da Zonguldak Limanı'ndan ayrılır. Atatürk o gün Ereğli’ye de uğrar. Ereğli limanında kendisini karşılayanlarla bir süre görüştükten sonra, Yat’la İstanbul’a doğru hareket eder.

ZONGULDAK' TA ÇEKİLMİŞ FOTOĞRAFLARI

Kaynaklar:

1- Mehmet Önder, Atatürk'ün Yurt Gezileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Birinci Baskı, 1975

2- Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2007

3- Fotoğraflarla Atatürk, Genelkurmay Personel Başkanlığı, Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayınları, 2015

4- Erol Mütercimler, Fikrimizin Rehberi, 2008

5- Andrew Mango, Atatürk, 2004

6- https://isteataturk.com/

7- Yücel Namal, Atatürkün Zonguldak gezisi, Zonguldak Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2010