Kurtuluş Savaşından sonra, Cumhuriyet hükümetlerinin üzerinde önemle durduğu sorunlardan biri de ulaşımdı. Başbakan İnönü, Anadolu’yu birbaştan öte başa demirağlarla örecek geniş bir demiryolu programı yapmıştı. Kuş uçmaz, kervan geçmez dağlar, bayırlar yarılıyor, ışıl ışıl raylar üzerinden kara tren oflaya, puflaya şehirlere, kasabalara ulaştıkça, halk bayram yapıyor, demiryolu her geçtiği yerin, sosyal ve ekonomik kaderini değiştiriyordu. Güneydoğu Anadolu’nun ulaşılması güç şehirlerinden biri de Malatya’ydı. Anadolu’nun demiryolu programında Malatya iki yönden demiryolu şebekesine bağlanacaktı. Bunlardan biri, Adana-Fevzipaşa-Malatya, ötekisi Sivas-Malatya demiryoluydu. Önce Fevzipaşa-Malatya yolu tamamlanmış ve 1931 yılı başlarında trafiğe açılmıştı.

10 Şubat 1931 günü İzmir’den Ege vapuru ile Akdeniz gezisine çıkan Atatürk, Mersin’e geldiği zaman özel trenine (Beyaz Tren) binmiş, yeni açılan Fevzipaşa - Malatya demiryolundan Malatya’ya kadar uzanmıştı. Yanında Prof. Afet İnan, Ordu Müfettişi Fahrettin (Altay), Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Tevfik (Bıyıklıoğlu), İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, milletvekillerinden Recep (Peker), Vasıf (Çınar), Dr. Reşit Galip ve Cumhurbaşkanlığı erkanından Hasan Rıza (Soyak), İsmail Hakkı ( Tekçe) ve baş yaver Rusuhi Bey vardı.

Adanadan sonra, büyük istasyonlarda ancak birkaç dakika duran tren, 13 Şubat 1931 günü saat 17.30 da Malatya’ya varır. Malatyalılar üç günden beri sabırsızlıkla bekledikleri Atatürk’ü görebilmek için İstasyonu hıncahınç doldurmuşlardır. Karşılama töreni çok parlaktır. Atatürk trenden iner inmez, Başbakan İsmet İnönü’ye çekilmek üzere, Vali Mehmet Tevfik’e bir telgraf uzatır. Telgraf şöyledir:

Başvekil İsmet Paşa Hazretlerine,

Yeni yapılan yol ile Malatya’ya vardığım bu günde sizi, takip ettiğiniz pek isabetli imar faaliyetinden dolayı bir daha tebrik ve takdirlerimi arz ederim efendim. Malatya 13 Şubat 1931.

Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal

Telgraf hemen çekilir. Atatürk, Malatya İstasyonundan doğruca yeni açılan caddeye gider. Burada bir süre, Malatyalılarla birlikte yürür. Daha sonra Türkocağına gelir. Gençler çılgınca alkışlarken Atatürk onları selamlar. Heyecanlı konuşmalar yapılıyordu ama herkes Atatürk’ün konuşmasını istiyor ve bekliyordu. Bir alkış tufanı daha, Atatürk, teşekkür ettikten sonra gençlere şunları söyler:

-Malatya’yı görmek, Malatya’lılarla daha çok görüşmek için bu kadar zaman yeter değildir. İleride, daha uygun bir mevsimde, belki Başvekil İsmet Paşa ile gelip görmek, sizlerle görüşmek fırsatını bulurum.

Belediye Başkanı, Malatya’da hiç olmazsa birkaç gün kalmalarını rica edince Atatürk bu kez şu konuşmayı yapar:

-Arkadaşlar, önemli bir ilimizin merkezine bizi getiren demiryolu olmuştur. Bu güne kadar bu önemli ve çok feyizli Malatya’ya gelmek isteyenler, bu medeni vasıtanın bulunmamasından dolayı isteklerine kolaylıkla muvaffak olamamışlardır. Bu istekler, bu memlekete çok feyiz getirecek ve memleketin tabii değerlerinden dünyayı faydalandıracak mahiyettedir. Yeni eser, bu genel isteği tatmin edecektir, ümidindeyim.

Türkiye Hükümetinin tespit ettiği projeler dahilinde belirli zamanlar içinde vatanın bütün bölgeleri çelik raylarla birbirine bağlanacaktır. Bütün vatan bir demir kitle haline gelecektir. Demiryolları, memleketin tüfenkten, toptan daha önemli bir korunma silahıdır. Demiryollarını kullanacak olan Türk Milleti, doğuşundaki ilk sanatkarlığının, demirciliğinin eserini tekrar göstermiş olmakla övünecektir. Demiryolları, Türk Milletinin refah ve medeniyet yollarıdır...

Atatürk, Malatya Türk Ocağı’ndan sonra Belediye’ye uğrar. Malatya şehrinin ihtiyaçları konusunda Belediye Başkanının verdiği bilgileri dinler, halk ve esnaf kuruluşları temsilcileriyle görüşür. Bu konuşmalar sırasında kooperatifçilik üzerinde ısrarla durur. Milli Eğitim Müdüründen, okulların durumunu ve öğrenci sayılarını sorar. İlgililere gerekli direktifleri verir.

Geceyi Malatya’da geçirecektir. Akşam yemeğinden sonra Türk Ocağı'ndaki odasına çekilir. Bu oda günümüzde Atatürk evi olarak ziyarete açıktır.

Ertesi, 14 Şubat 1931 günü geç vakit Adana’ya gitmek üzere Dörtyol’a doğru hareket eder.

14 KASIM 1937 - 14 KASIM 1937

Yine Demiryolu, Yine Malatya Yolunda

12 Kasım 1937 akşamı özel treni ile Diyarbakır-İran-Irak hattının temel atma töreni için Ankara' dan Sivas ' a geçen Atatürk, buradan, yine aynı yıl 16 Ağustos günü işletmeye açılan, Çetinkaya hattı üzerinden (Sivas - Malatya Hattı) Malatya' ya doğru hareteket eder. Atatürk'ün beraberinde Başbakan Celal Bayar, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, Bayındırlık Bakanı Ali Çetinkaya, milletvekillerinden Recep Peker, Ali Kılıç, Salih Bozok, Cevat Abbas Gürer, Dr. Neşet Ömer İrdelp, pilot Sabiha Gökçen, general Abdullah Alpdoğan, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Hasan Rıza Soyaki Muhafız Komutanı İsmail Hakkı Tekçe, Başyaver Celal Üner vardır. Atatürk, Sivas - Malatya seyahati sırasında Yazıhan' da mola verir, geceyi burada dinlenerek geçirdikten sonra 14 Kasım 1937 Pazartesi günü saat 12:00 sularında Malatya' ya doğru hareket eder. 14 Kasım 1937 Pazar günü saat 13’te Malatya’ya ulaşır.

Yağmurlu bir günde tüm Malatyalılar İstasyondadır. Askeri birlikler, izciler, okullar, 21 pare top atışı yapılırken Ata’larını selamlarlar. Malatya Valisi İbrahim Ethem Akıncı, Belediye Başkanı, Malatya milletvekilleri, çeşitli kuruluşların başkanları Atatürk’e ve konuklara (hoş geldiniz!.) derler. Atatürk, İstasyondan doğruca, 25 Mayıs 1937 de temelleri atılan Malatya İplik ve Bez Dokuma Fabrikası’nın inşaat alanına gelir ve ilgililerden bilgi alarak, fabrikanın bir an önce tamamlanmasını emreder. Ayrıca, İş Bankası Genel Müdürü Muammer Eriş’e Malatya’nın sınai kalkınması yönünde bir rapor hazırlamalarını, en kısa zamanda kendisine vermelerini söyler. Buradan Memleket Hastanesi inşaatına gider. Daha sonra Halkevini gezer. Atatürk, Malatyadaki imar çalışmalarından memnun görünüyordu.

O gün Diyarbakır'da olması gerektiği için saat 14’ü geçe istasyona gelerek hareket eder.